door ev © Humo
Bijna 50 jaar geleden ging de strijd voor holebi- en transgenderrechten van start, bij een inval in een homobar in New York. Sindsdien verwierven LGBT-personen langzaam maar zeker het recht om te trouwen, kinderen te adopteren en het geslacht op hun identiteitskaart aan te passen. Wettelijk gaat het de goed kant uit, maar hoe aanvaard voelen mensen uit de LGBT-gemeenschap zich intussen in Vlaanderen? Humo vroeg het aan Koen Crucke, Margriet Hermans, Bo Van Spilbeeck en Bruno De Lille.
Het verhaal van moderne holebirechten begon in de Stonewall Inn, een homobar in New York. Op 28 juni 1969 viel de politie er binnen met het bevel om travestieten op te pakken. De andere bezoekers protesteerden voor de ingang en de arrestaties werden steeds gewelddadiger. De menigte viel uiteindelijk de politie aan. Die dag zou de geschiedenis ingaan als hét startschot voor de strijd voor holebirechten over de hele wereld, en exact een jaar later vond de allereerste Pride-parade plaats.
Marsha P. Johnson en Sylvia Rivera waren twee dragqueens die meestreden in de Stonewall-rellen. Ze deelden flyers uit met het opschrift ‘Do you think homosexuals are revolting? You bet your sweet ass we are!’ Johnson groeide uit tot een homo-icoon en werd zelfs geportretteerd door Andy Warhol. Ondanks hun inzet voor de LGBT-gemeenschap mochten Jonhson en Rivera niet meelopen in de pride van 1973, het jaar waarin homoseksualiteit niet meer als ziekte werd beschouwd. De organisatoren vonden dat dragqueens ‘voor een slechte naam zorgden’. Volgens Riviera schoof de holebigemeenschap dragqueens en transgenders aan de kant zodra de beweging mainstream werd, ondanks alles wat ze hadden betekend.
Anno 2018 staan de zaken er helemaal anders voor. Het homohuwelijk is gelegaliseerd sinds 2003 en de m/v op je identiteitskaart aanpassen, vereist geen geslachtsoperatie meer. Toch blijft de coming-out een hindernis voor velen, al kunnen ze moed putten uit de verhalen van bekende voorgangers: zanger en acteur Koen Crucke trouwde al in 2004 met zijn man, Brussels parlementslid voor Groen Bruno De Lille blijft strijden voor gelijke rechten, ex-politica en zangeres Margriet Hermans is openlijk biseksueel en dit jaar kwam VTM-journaliste Bo Van Spilbeeck uit de kast als transvrouw in een openhartige documentaire.
HUMO Heb je veel reacties gekregen op je geaardheid?
Koen Crucke «In mijn vak heeft men daar nooit vreselijke problemen over gemaakt. In pakweg een fabriek ligt dat misschien wat moeilijker. Het hangt er ook vanaf hoe je je gedraagt – als je ‘te verwijfd’ bent, aanvaarden veel mensen het helemaal niet. ‘t Is moeilijk, heel moeilijk.»
HUMO Hoe is de situatie nu in vergelijking met vroeger?
Crucke «Ik heb de indruk dat homoseksualiteit minder aanvaard wordt dan 20 jaar geleden. Er wordt wel veel gesproken over homorechten, maar we zijn er nog lang niet. Als homo word je nog altijd gediscrimineerd als je bloed wil geven. We zijn weer op weg naar een dieptepunt. Die homofobie, hoe mensen lastiggevallen en in elkaar geslagen worden… dat was er 20 jaar geleden niet. Je hebt nu gay prides of de verkiezing van Mister Gay Belgium, maar de maatschappij vindt het toch niet heel normaal. Zeker bij jonge mensen is dat zo – scholen constateren dat. Dat lees ik in brieven die jongeren me sturen. Zij durven het op school of thuis niet te zeggen.»
HUMO Helpen prides bij die aanvaarding?
Crucke «Ik ga daar nooit naartoe. Met veren in je gat rondlopen en provoceren, zal helemaal niet helpen. Neem nu de parade in Amsterdam: prachtig, kleurig, daar lopen zelfs politici mee… Maar er staan geen miljoen mensen, hè. Ik denk niet dat het de oplossing is om de maatschappij te verbeteren en aanvaard te worden.»
HUMO U zit al 18 jaar in de politiek. Wat is er in die tijd veranderd?
Bruno De Lille «Er zijn meer mensen die er openlijk voor uitkomen. Het mocht wel vroeger, maar het was meer een taboe. Toen ik staatssecretaris werd, ging een krant op zoek naar andere holebi’s in het parlement. Ze vonden er drie, maar zij hadden liever niet dat de kiezers wisten dat ze homo of lesbienne waren. Dat was in 2009. We gaan erop vooruit, maar met muizenstapjes. Mensen denken dat we hier intussen in een holebiparadijs leven, maar dat is het helemaal nog niet.»
HUMO Er moeten nog dingen veranderen.
De Lille «Op wettelijk vlak gaat het heel goed, maar vooral in de maatschappelijk kan het nog veel beter. Dan gaat het niet alleen over gaybashing op straat – natuurlijk moet dat verdwijnen – maar ook om transpersonen die de transitie niet durven te starten omdat ze bang zijn dat ze hun werk zullen verliezen. Mensen zeggen dat ze niets tegen homo’s of lesbiennes hebben, maar… ‘moeten kinderen dat dan op school leren?’ De aanvaarding is vaak maar oppervlakkig. Mannen die hand in hand lopen of elkaar een kus geven, vinden mensen homopropaganda, terwijl niemand er een probleem van maakt als hetero’s dat doen.»
HUMO Hoe zetten we die verandering in gang?
De Lille «Ik zou iedereen met een zichtbare functie willen oproepen om open te zijn over zijn of haar geaardheid. Je geeft iets prijs van je privéleven, dat is waar, maar je helpt er een heleboel mensen mee. Iedereen moet nog altijd door die coming-out: we zijn nog niet in een wereld waar ouders ervan uitgaan dat hun kind holebi kan zijn. Als LGBT-persoon moet je steeds zelf de stap zetten om het te vertellen. Als je positieve voorbeelden hebt – de ene kan zich in mij herkennen, de andere in bijvoorbeeld radiopresentatrice Dorianne Aussems – zie je dat dat geen probleem hoeft te zijn.»
HUMO Welke rol spelen prides daarin?
De Lille «Die zijn zeer belangrijk. Al is het om te laten zien dat we met veel zijn, dat blijft belangrijk als je politiek wil wegen. Daarom moet het een manifestatie blijven en niet gewoon een feestje, zoals sommige mensen graag willen. Aan de andere kant is er elk jaar de discussie: wie mag meestappen en wie niet? Moeten die leather boys erbij? Maar je kunt voor gelijke rechten opkomen en tegelijkertijd iemand anders tegenhouden die ook voor gelijke rechten wil strijden. Er is ook niet één soort homo – we zijn ongelofelijk divers, dat is ook een sterkte. Ik ga ook elk jaar naar een pride in Oost-Europa, daar merk je dat het er écht toe doet dat je op straat komt. Je moet niet denken dat je veilig zit in België als er aan je achterdeur maatschappijen zijn die alles het liefste zouden terugdraaien.»
HUMO Jij bent één van de weinige bekende Vlamingen die openlijk biseksueel zijn.
Margriet Hermans «Er zijn weinig biseksuele mensen die het voor zichzelf hebben uitgemaakt, of die indruk heb ik toch. Biseksualiteit wordt vaak niet ernstig genomen. Het is onzin dat biseksualiteit zou betekenen dat je ‘niet weet wat je wil’. Je kunt op voorhand niet inschatten of je verliefd wordt op een man of op een vrouw, dat overkomt je gewoon.»
HUMO Krijg je nog negatieve reacties over uw geaardheid?
Margriet Hermans «Soms word ik er nog over aangesproken, maar nooit echt negatief. Mensen lachen er soms wel mee, maar meestal zijn ze blij dat ik er eerlijk en open over ben. Nu heb ik wel al twintig jaar een vaste partner gekozen, en dat is een man geworden. Dat verandert de zaken voor de buitenwereld. Als ik voor een vrouw gekozen had…»
HUMO Hoe moeten we volgens jou nog vooruit?
Margriet Hermans «We móéten er positieve aandacht aan blijven besteden. Het is belangrijk dat jonge mensen het signaal krijgen dat ze niet alleen zijn. Holebi’s worden nog altijd geviseerd. De meeste Vlamingen aanvaarden dat doorgaans wel, maar bepaalde religieuze groepen staan er ab-so-luut niet voor open. Dan heb ik het niet alleen over moslims, want ik merk dat ook veel joodse mensen er niet voor openstaan.»
HUMO Jij kwam eerder dit jaar uit de kast. Hoe reageerde jouw omgeving daarop?
Bo Van Spilbeeck «Ik heb alle steun gekregen van mijn bedrijf, mijn directie, mijn collega’s… Dat is belangrijk, want op veel plaatsen worden holebi’s of transgenders opeens als veel minder bekwaam gezien wanneer ze uit de kast komen. Als ik één boodschap heb, is het dat mensen even ernstig en even bekwaam genomen moeten worden na hun coming-out. Ik hoop dat mensen mij nog altijd even goed vinden als journaliste als een jaar geleden.»
HUMO Voel jij een barrière tussen transgenders en holebi’s?
Van Spilbeeck «Ik besef dat transgender zijn iets anders is dan holebi zijn, het is geen seksuele voorkeur. Ik voel wel een lotsverbondenheid, omdat we allemaal nog moeten vechten voor gelijke rechten en gelijke behandeling. Ik voel absoluut niet dat transgenders zouden opzij worden geduwd.»
HUMO Welk standpunt neem je aan tegenover prides?
Van Spilbeeck «Ik heb nog nooit aan een pride meegedaan, ik durfde niet. Ik ben van het principe: wees wie je bent. Wie wat extravaganter wil zijn, moet dat vooral doen. Mij stoort dat niet. Als dat op een andere manier is, kan dat sommige mensen ergeren, maar dat is geen reden om mensen te weren. Door mijn bekendheid en door het positieve onthaal van mijn transitie kan ik zelf iets voor anderen doen. Tot mijn verbazing merkte ik dat ik niet alleen iets betekende voor transgenders, maar ook voor holebi’s.»
Het hele artikel lees je hier: https://www.humo.be/actua/391563/de-held-inn-en-van-de-holebibeweging-van-stonewall-tot-vlaanderen-holebis-worden-nog-altijd-geviseerd