Komt het door de sfeer op het strand van Copacabana, doordat hij eens met wat jonge mensen heeft gepraat of gewoon omdat hij nog eens een stapje in de ‘echte’ wereld heeft mogen zetten? Wie zal het zeggen? Feit is in elk geval dat Paus Franciscus op de terugreis van zijn Wereldjongerendagen liet weten dat homo-zijn eigenlijk geen zonde is. Homo’s mochten van hem zelfs priester worden. Het wordt volgens de paus pas een probleem als je ‘homoseksuele handelingen’ verricht. Zijn uitspraken waren in deze komkommertijd meteen goed voor heel wat juichende krantenberichten en opiniestukken.
Eigenlijk was het oud nieuws. Niet dat van die priesters, want dat is wel een nieuwigheid. Maar het erkennen dat homo’s ‘bestaan’, dat ze hun ‘geaardheid’ niet zomaar kunnen veranderen (het is als het ware een levenslange proef die je door God wordt opgelegd) en dat het pas een zonde is als ze een en ander in de praktijk brengen, is al sinds enige jaren het officiële standpunt van de kerk. Én van heel wat imams trouwens. Telkens ik recent in een of ander debat zat met een imam of een pastoor, kreeg ik deze redenering in elk geval te horen.
Iedereen dus blij en gelukkig? Heel veel commentatoren zien het alvast als een eerste stap: het begin van een fundamenteel andere houding van de grote religies tegenover homoseksualiteit.
Ik wil de feestvreugde niet graag bederven maar ik ben toch heel wat sceptischer. Deze uitspraken helpen de LGBT-gemeenschap namelijk geen stap verder. Wat heb je er aan als je wel homo mag zijn maar nooit het plezier van de echte liefde mag kennen? Het is alsof je aan vrouwen zou zeggen “natuurlijk mag je naar de universiteit, maar daarna verwachten we wel dat je thuis blijft en je alleen maar met het huishouden bezighoudt.” Klinkt hypocriet toch?
Het is volgens mij dan ook geen signaal van openheid naar de LGBT’s maar slechts een poging van een paar grote religies om de kloof die er in het Westen tussen hen en een deel van hun achterban groeit, te verkleinen. Zeker in Europa merk je dat steeds meer mensen homoseksualiteit aanvaarden. Dat je geboren wordt als homo of lesbienne, wordt niet (meer) in vraag gesteld. Het draagvlak voor het homohuwelijk groeit elke dag en dat is ook zo bij de gelovigen in onze maatschappij. Doordat het geen issue meer is voor heel veel gelovigen, dreigt het een reden tot vervreemding te worden als hun kerk of moskee er wel grote moeilijkheden mee heeft. En dus passen de grote religies hun discours aan.
Het enige positieve dat ik er in zie, is dat religies wel degelijk evolueren onder druk van een veranderende maatschappij. Helaas blijft het tot nu toe bij het aanpassen van de woorden, van de vorm waarmee ze hun boodschap verkopen. Ze blijven echter rigoureus vasthouden aan de inhoud, want het blijft wel degelijk een zonde. Zij die hopen op fundamentele veranderingen zullen dan ook van een koude kermis thuiskomen.
Dat heeft natuurlijk veel te maken met de positie van deze religies in hun ‘groeimarkt’ Afrika waar er van enige openheid ten opzichte van homoseksualiteit tot op vandaag niet veel sprake lijkt te zijn (Zuid-Afrika is hierbij dan de spreekwoordelijke uitzondering). Verwachten dat de Islam en de Kerken LGBT’s snel en van harte in de armen zullen sluiten, is dan ook weinig realistisch.
Gelukkig zijn er binnen de grote godsdiensten wel degelijk mensen die hun nek verder durven uitsteken. Als de anglicaanse aartsbisschop Desmond Tutu zegt dat hij nog liever naar de hel gaat dan in een homofobe wereld te moeten leven, als er pastoors en imams zijn die homo-stellen binnen hun kerk/moskee durven trouwen, … dan moeten we die mensen actief ondersteunen. Het zal uiteindelijk meer opleveren dan een makkelijk discours over de zogenaamde ‘achterlijkheid’, ‘wereldvreemde standpunten’ enzovoort van deze religies. Zo’n discours vergroot namelijk enkel de wij-zij-tegenstelling, drijft mensen naar elkaar toe en zorgt ervoor dat alternatieve of vernieuwende standpunten binnen die groepen minder kansen krijgen.
Ik ben dan ook hoopvol als ik gelovigen steeds vaker hoor zeggen dat “homo-zijn misschien wel een zonde is maar dat het niet aan mensen is om daarover te oordelen: het is een persoonlijke zaak tussen jou en je God.”
Zo wordt het een non-issue, wat een win-win-situatie is voor iedereen. Religies moeten zich er niet meer over uitspreken, gelovige LGBT’s kunnen met zichzelf in het reine komen, de maatschappij is weer een wij-zij-tegenstelling kwijt en niemand zal godsdienst nog kunnen ge- of misbruiken om LGBT’s te discrimineren.
We zullen dit wellicht niet meteen te horen krijgen van Paus Franciscus of van Ayatollah Khamenei, maar als het van onderuit komt, van de mensen die de kerk en de moskee echt maken… dan zullen ook zij wel volgen. Omdat ze niet anders zullen kunnen.