(foto Bob Reijnders)
Er werd recent een LGBT-activiste vermoord en verbrand in Turkije. Vorige maand werd in Iran een jongen van 19 jaar opgehangen omdat hij seks had met een andere jongen. In Orlando werden tientallen feestvierders in een gay-club gedood. En ook in België hebben we intussen enkele homofobe moorden meegemaakt.
Het is een harde wereld waarin we leven. Heel wat holebi’s en transgenders voelen zich dan ook niet veilig, zijn bang en zien dat er nog zoveel te verbeteren valt voor we echt overal onszelf zullen kunnen zijn.
En toch gaat het eigenlijk goed met ons. We leven vandaag in de meest LGBT-vriendelijke wereld ooit. En we moeten daar trots op zijn, we moeten dat luid durven zeggen want angst leidt alleen maar tot stilstand en tot achteruitgang. Iemand die sterk in zijn schoenen staat, stelt zich open voor anderen. We hebben die zelfzekerheid dan ook nodig want alleen in een maatschappij die open staat voor diversiteit, zullen we ons als holebi’s en transgenders volledig kunnen ontplooien.
Fronsende wenbrauwen
Ik kan me voorstellen dat heel wat mensen nu hun wenkbrauwen fronsen. Hoe kan ik beweren dat het goed gaat als ik net een hele lijst van moord en geweld tegen LGBT’s heb meegegeven? En natuurlijk is er nog veel, heel veel werk aan de winkel. Maar laten we toch even kijken naar wat we al bereikt hebben.
De International Lesbian, Gay, Bisexual, Trans and Intersex Association (ILGA) ziet vandaag nog 72 (of 76 naargelang de criteria) landen die seks tussen volwassenen van hetzelfde geslacht bestraffen of die wetten hebben die LGBT-relaties als strafbaar zien. Een hoog cijfer. Dat klopt. Maar 10 jaar geleden waren het er nog 92. We zien dus wereldwijd een sterke daling. Als je bovendien kijkt naar het aantal landen dat expliciete antidiscriminatiewetten heeft die ons beschermen, dan noteren we ook daar tussen 2013 en vandaag een sprong van 65 naar 76. Goed nieuws dus.
Ondenkbaar wordt realiteit
Toen ik mijn coming-out deed (intussen al iets meer dan 20 jaar geleden) kon ik me niet voorstellen dat ik ooit zou mogen trouwen of een kind zou kunnen hebben. Intussen ben ik al 6 jaar officieel gehuwd en heb ik samen met mijn man het geluk een fijne zoon te mogen opvoeden. Ik ben trouwens lang niet de enige. 16 jaar geleden kon het nog nergens, 4 jaar geleden mochten LGBT’s al in 31 landen “ja” zeggen tegen een partner van hetzelfde geslacht en vandaag zijn er volgens ILGA al 46 landen of staten waar we kunnen trouwen of een overeenkomst kunnen afsluiten die ons dezelfde rechten geeft als hetero’s. Ook het aantal plaatsen waar gezamenlijke adoptie mogelijk is, is tussen 2013 en 2016 gestegen van 14 naar 27. Had iemand dit begin jaren negentig verteld, dan had niemand hem of haar geloofd.
Dat kan allemaal wel zijn, hoor ik je nu denken, maar dat verandert niets aan het feit dat we nog altijd niet hand in hand over straat kunnen lopen, dat gaybashing een realiteit is en dat (te) veel mensen nog altijd een erg negatieve kijk op holebi’s en transgenders hebben. En het klopt: wetten zijn maar wetten. Het is niet omdat de wet verandert, dat de mentaliteit van onze medeburgers ook automatisch mee evolueert. Elk slachtoffer van geweld is er bovendien een te veel. Haatmisdrijven zijn daarenboven vaak extra traumatisch omdat je aangevallen wordt om wie je bent, je wordt geraakt in je “zijn” en dat mogen we niet opzijschuiven.
En toch zie ik ook hier eerder positieve signalen.
Actie – reactie
In de jaren tachtig en negentig las je inderdaad zelden een artikel over aanvallen tegen holebi’s en transgenders. Maar was dat omdat de mensen toen zoveel positiever waren? Of omdat er veel minder mensen openlijk LGBT waren? Was dat omdat er geen geweld tegen holebi’s en transgenders was? Of omdat het gewoon minder in de krant of op het nieuws kwam? Want als de sfeer er één is van “ze lokken het zelf uit” dan komt er vanzelf minder reactie op natuurlijk.
Ik ben het niet zeker maar dat we vandaag vaker horen spreken over gaybashing of over mensen die lastig gevallen worden omdat ze hand in hand lopen of elkaar een kus geven, zou ook wel eens kunnen komen doordat we dat (terecht) vaker durven doen. We laten ons niet meer in de kast duwen. We eisen het recht op om altijd en overal onszelf te kunnen zijn.
Doordat we vaker onze liefde voor elkaar durven laten zien, zijn er dus meer gelegenheden waarop een confrontatie kan gebeuren. Bovendien accepteren we dit gedrag niet langer en dienen we klacht in of laten we van ons horen via kranten of sociale media. En gelijk hebben we! Maar naar mijn aanvoelen is er nu verhoudingsgewijs minder geweld tegen LGBT’s dan vroeger. De manier waarop prides vandaag omhelsd worden door sommige steden, kan daar symbool voor staan.
Spektakel-titels
Bovendien laten we ons te vaak leiden door de spektakel-titels die we in de media te zien krijgen. Als je leest dat 20% van de Belgische jongens vindt dat holebi’s niet dezelfde rechten als hetero’s mogen hebben. Als je hoort dat 60% van de Belgen met Marokkaanse of Turkse roots homoseksualiteit niet te verantwoorden vindt. Dan kan de schrik je inderdaad om het hart slaan.
Bekijken we de titels, de artikels en de cijfers erachter wat beter, dan wordt het vaak al wat aangenamer lezen. Dan stel je vast dat de meerderheid van onze jongeren helemaal geen probleem heeft met homoseksuele vrienden of klasgenoten. De negatieve houding van een minderheid is dan de uitzondering. De openheid naar LGBT’s is vandaag een stuk tastbaarder geworden.
Evolutie
Dat merk je trouwens ook in de realiteit los van de cijfers. Noch ik, noch één van de holebi-vrienden van mijn leeftijd, zou het in zijn hoofd gehaald hebben op de middelbare school te laten weten dat we homo of lesbienne waren. Vandaag zijn er heel wat scholen waar jongens zonder complexen een vriendje hebben en meisjes een vriendin. Niet overal en er bestaat zeker nog pestgedrag, maar het is heel wat minder dan toen ik tiener was.
Onderzoeken allerhande geven trouwens aan dat er in de maatschappij een evolutie is van een negatieve, afwijzende houding naar een positievere houding ten opzichte van holebi’s en (helaas nog in mindere mate) transgenders.
Cijfers staan niet ‘vast’
Kijken we naar de cijfers over de Belgen van Marokkaanse en Turkse herkomst dan lijken die op het eerste gezicht negatiever. 6 op 10 van hen vindt homoseksualiteit niet te verantwoorden en dus maar 4 op 10 vindt het soms of sowieso oké. Hoe kan je daar iets positiefs in zien?
Ten eerste zijn die cijfers natuurlijk geen absoluut gegeven. Het is niet omdat vandaag 60% van hen negatief tegenover homoseksualiteit staat, dat dat morgen nog zo hoeft te zijn. In 2001 vond bijvoorbeeld nog 53% van de Amerikanen dat een relatie tussen twee mannen of twee vrouwen moreel verkeerd was. In 2016 vond al 60% dat er moreel geen enkel probleem meer was met zo’n relatie. Er is dan ook geen enkele reden om aan te nemen dat een dergelijke evolutie niet zou kunnen bij de Belgen met Marokkaanse of Turkse roots. Mijn aanvoelen is trouwens dat die 60% vandaag al een stuk lager ligt dan enkele jaren geleden. Verenigingen als Omnya en Merhaba verrichten daarin erg goed werk.
Kadering
Ten tweede moet je die gegevens ook kaderen. Bij onze noorderburen bleek enkele jaren geleden dat Nederlandse moslims veel negatiever tegenover homoseksualiteit stonden dan de gemiddelde Nederlander. Vergeleek je hun denken echter met dat van Duitse boeren of met dat van de gemiddelde Griek, dan zag je dat die moslims dan weer genuanceerder over homoseksualiteit dachten.
Dé gelovige bestaat trouwens niet. Het is belangrijk om dat ook hier te onderstrepen. Uit onderzoek weten we dat intolerantie tegenover homoseksualiteit niet samenhangt met het louter religieus zijn maar wel met hoe die religie beleefd wordt. En dat verschilt erg van mens tot mens.
Mensen kunnen veranderen
De positieve conclusie hier is dus dat mensen kunnen veranderen en dat ook doen. We moeten niet wegsteken dat de aanvaarding van LGBT’s verschillend is naargelang de groep die we bekijken. Maar we moeten ook willen zien dat er evolutie is én dat het meestal een evolutie ten goede is.
We zijn er nog niet natuurlijk. Het regenboogparadijs ligt nog niet binnen handbereik. In veel landen is het verschrikkelijk en zelfs gevaarlijk om holebi of transgender te zijn. De heteronorm is nog altijd sterk. En de conservatieve krachten laten zich niet zomaar doen. Er bestaat wel degelijk een behoudsgezinde, religieus-geïnspireerde en gecoördineerde tegenbeweging die probeert om onze verworvenheden onderuit te halen.
Goed vertrokken
Maar we hebben al enorm veel bereikt. En die verwezenlijkingen tonen dat het kan, tonen dat de inspanningen en het engagement van al die duizenden vrijwilligers, activisten en “gewone mensen” resultaat opleveren. We mogen ons dus niet door de angst laten leiden. We mogen ons dus niet beperken tot het “beschermen en verdedigen” van wat we al hebben bereikt, want dan staan we stil. En stilstaan is achteruitgaan.
Ja, onze strijd lijkt soms op de processie van Echternach met haar drie stappen vooruit en twee achteruit. Maar ook die processie bereikt uiteindelijk haar doel. Laten we dus vooruit blijven denken, ambitieus die maatschappij voor ogen houden waarin iedereen zichzelf kan en mag zijn en stap voor stap ijveren om die wereld ook te realiseren. We zijn alvast goed vertrokken.
Je vindt deze column (en nog een aantal andere columns van mij) op http://www.zizo-magazine.be.
Bruno De Lille
Fractieleider Groen
Brussels Hoofdstedelijk Parlement
Bronnen:
https://nl.m.wikipedia.org/wiki/Homohuwelijk
http://ilga.org/what-we-do/lesbian-gay-rights-maps/
http://www.nieuwsblad.be/cnt/lu29r16s
http://lib.ugent.be/fulltxt/RUG01/002/064/381/RUG01-002064381_2013_0001_AC.pdf
https://www.kuleuven.be/pers/pdf/diversiteit-bij-jongeren-in-vlaanderen
http://www.gallup.com/poll/1651/gay-lesbian-rights.aspx
http://www.volkskrant.nl/magazine/nederlandse-moslim-genuanceerder-over-homo-s-dan-duitse-boer~a1864562/
https://www.kbs-frb.be/nl/~/media/Files/Bib/Publications/3322-POD-MarokkaanseTurkseBelgen-Final.pdf