Sorry, maar dit pik ik niet. Volgens Joke Schauvliege is het uw en mijn schuld dat het klimaat naar de knoppen gaat. Want we doen niet genoeg. De overheid en de industrie, die hebben al veel gedaan. Maar u en ik dus niet. Wij zijn “schuldig”.
Beste Joke, ik vertik het. Ik weiger me schuldig te voelen over de opwarming van de aarde. Omdat het “mijn schuld” ook niet is. Ja, ik rijd net als u al eens met de auto, ik eet af en toe tropisch fruit en ook ik tokkel veel te vaak op mijn smartphone. En toch is het mijn schuld niet dat de temperatuur over een tijdje wereldwijd met 2 graden zal stijgen.
In een ideale wereld gedraagt iedereen zich voorbeeldig, leeft men energiezuinig en beperkt elk gezin zijn ecologische voetafdruk. Dan hoefden we ons meteen geen zorgen meer te maken over stijgende zeespiegels.
Maar de wereld is niet ideaal en dus moeten we met zijn allen elke dag tientallen keuzes maken die allemaal een positieve of een negatieve impact hebben op het klimaat. En dan kiezen we niet voor of tegen de aarde. Nee, we hebben trek in een appel en soms in een kiwi, we willen net die jas omdat hij zo mooi is (en we hebben geen idee waar hij gemaakt is), we lezen graag een boek bij de open haard omdat het zo gezellig is, … De meeste van die keuzes maak je niet bewust, maak je vooral omdat je er goed bij voelt, … Maar voor je het weet ben je dus “schuldig” volgens de Vlaamse minister van leefmilieu.
Om schuldig te zijn moet je echter doelbewust de foute optie kiezen. En dat is volgens mij heel zelden het geval. We weten namelijk meestal niet nu goed en wat slecht is.
Als ik bijvoorbeeld in de supermarkt sta, kan ik meestal onmogelijk weten welk product het meest duurzame is. Is een tomaat uit België beter voor het milieu dan een tomaat uit Spanje? Ze heeft minder afstand afgelegd dus wellicht wel. Maar wat als de ene in een serre gekweekt werd en de andere gewoon in open lucht? Klopt dat dan nog steeds? Als je per product moet uitzoeken wat de meest duurzame keuze is, dan ben je gestorven van de honger voor je je mandje hebt kunnen vullen.
In veel gevallen hebben we niet eens een echte keuze. Of denkt u dat de duurzame optie voor iemand met een bescheiden inkomen echt een alternatief is als die optie dubbel zo duur is als de niet-duurzame?
Onze overheid helpt ons daarbij trouwens geen zier verder.
Zo stimuleert onze federale overheid het overmatig autogebruik door een deel van het loon in bedrijfswagens te laten betalen, promoot ze door lagere prijzen al jarenlang het dieselrijden (zelfs al weten we al een hele tijd dat dieselwagens veel vervuilender zijn dan benzinewagens) en maakt ze vliegen spotgoedkoop. Tegelijk knibbelt diezelfde overheid aan de uitkeringen, wil ze een indexsprong maken en brengt het geld op onze spaarrekening nauwelijks nog iets op. Weersta dan maar eens aan de verleiding, dit is nauwelijks nog een keuze te noemen.
En kan er mij eens iemand uitleggen waarom we vervuilende ondernemingen (die bovendien hun arbeiders vaak uitbuiten) zomaar toelaten hun waren aan dumpingprijzen op onze markten te slijten, terwijl we zelf steeds hogere sociale en milieu-eisen stellen aan onze fabrieken? Zo organiseren we zelf een oneerlijke en dodelijke concurrentie voor onze bedrijven. Laten we een invoerbelasting heffen (op Europees niveau dan) op alle goederen die milieu en mens belasten! Zo zetten we de vervuilende producenten aan ook milieu-vriendelijk te gaan werken. En op korte termijn kunnen we met het geld wat van de vervuiling goedmaken die ze veroorzaakten. Bovendien wordt de spanning met onze bedrijven minder groot waardoor die vaker geneigd zullen zijn hier te blijven produceren. En dan wordt de keuze in de supermarkt geen keuze meer tussen een duurzaam of een niet-duurzaam product maar een keuze tussen twee milieu-vriendelijke opties.
Neutrale informatie voorzien, de goede alternatieven stimuleren én het afstraffen van bedrijven die hun milieulasten op de maatschappij afwentelen, zijn noodzakelijk om een echte omwenteling te zien in het gedrag van de burgers. Het zijn drie noodzakelijke uitdagingen die alleen door de overheid kunnen gebeuren.
En ja, wat we zelf kunnen doen, moeten we blijven doen. Fietsen, isoleren, de verwarming een graadje lager zetten… Samen met duizenden andere burgers dragen we nu al ons steentje bij door uit eigen beweging de meest milieuvriendelijke keuze te maken en we zullen dat blijven doen. Maar we kunnen het niet op dezelfde alomvattende en structurele manier en we zullen nooit een even grote impact hebben als die regeringen die hier hun schouders onder zetten.
Mevrouw de minister, het is dus geen gemakkelijkheidsoplossing als wij met een beschuldigende vinger naar de overheid wijzen. Het is de enige oplossing om de mensheid echt te redden. Door iedereen het stempel “schuldig” te geven, probeert u – als vertegenwoordiger van die overheid – onder uw verantwoordelijkheid uit te komen. En dat pik ik niet, dat zou niemand mogen pikken.