Interpellatie tijdens de Plenaire Zitting van het Brussels Hoofdstedelijk Parlement van 23/01/2015.
Mijnheer de Voorzitter,
Beste collega’s,
We hebben het vandaag over het GEN en de nieuwe vertraging voor dat broodnodige Gewestelijke ExpressNet. De federale regering heeft meegedeeld dat het beschikbare budget voor het GEN de volgende jaren slechts 460 miljoen euro zal zijn ipv de 965 miljoen die nodig zijn. Een verschil van een slordige 500 miljoen euro dus. En zo gaat men opnieuw stevig op de rem staan.
Het begint eigenlijk hilarisch te worden: een ExpressNet dat in 2012 al had moeten klaar zijn, zal pas operationeel zijn – niet in 2016, niet in 2018, 2019 of in 2023 (allemaal data die ooit door de federale regering beloofd zijn) maar in 2025 of – als we sommige bronnen mogen geloven – pas in 2030. 18 jaar vertraging. 18 jaar! We leven tegen dan in een andere wereld.
Terwijl Brussel en België vandaag met enorme mobiliteits- en milieuproblemen zitten. We verliezen hier gemiddeld 83 uur per jaar in de file. Uit een recente studie van Agoria blijkt dat 9 op 10 werknemers vandaag 25% langer in de file staat dan in 2012. Ook uit recent onderzoek blijkt dat Belgen gemiddeld 13 maanden van hun leven kwijt geraken door het fijn stof in de lucht. In Brussel zitten we zo’n 30 dagen per jaar boven de Europese grenswaarden. Europa dreigt met grote boetes als we niet snel ingrijpen.
Een mens zou voor minder snel werk maken van een oplossing.
Dat was dan ook de bedoeling van het GEN: de federale overheid besliste – om een antwoord te bieden op heel wat van die mobiliteits- en milieuproblemen – om het treinaanbod van en naar de hoofdstad met 50% te verhogen. U vindt het engagement nog altijd op de website van Infrabel.
Om u een beeld te geven over hoeveel mensen dat zou kunnen gaan. In 2013 stapten er in Brussel Zuid 58.732 mensen op, in Brussel Centraal 53.542 en in Brussel Noord 46.945. Samen bijna 160.000 mensen. Bedenk eens hoeveel autoritten we kunnen vermijden als er 50% meer mensen de trein kunnen nemen. De daling van de autodruk die nodig is in Brussel om de levenskwaliteit en de economische aantrekkelijkheid te kunnen garanderen, zou een stuk gemakkelijker te bereiken zijn.
Bovendien zou het GEN ook binnen Brussel kunnen dienen als Brussels ExpresNet als het ware. Van Jette of van Ukkel naar het Centrum, er is geen snellere manier dan met de trein. En toch gebeuren amper 1 procent van de verplaatsingen binnen Brussel met de trein. Omdat er eenvoudigweg niet genoeg treinen rijden en stoppen, omdat de dienstregeling onmogelijk is, omdat de stations verloederd zijn…
In november 2002 werd op voorstel van Mevrouw Isabelle Durant, Minister van Vervoer, door de federale Ministerraad een ontwerp van overeenkomst goedgekeurd aangaande de verwezenlijking van het programma met betrekking tot het Gewestelijk Express Net van, naar, in en rond Brussel.
Alleen … de zaken werden opgestart, de groenen werden uit de regering gewipt en sindsdien is het “foutu” als ik me zo mag uitdrukken.
Intussen zijn we aan de 8ste minister van Vervoer sinds mevrouw Durant. En met elke minister leek het wel alsof er een paar jaar vertraging bij kwam. We hebben PS’ers gehad, spa’ers, CD&V’ers, CDh’ers en al die partijen ontdekken het nut van het GEN blijkbaar pas als ze er niet meer bevoegd voor zijn. Dan roepen ze dat de vertraging onbespreekbaar is en eisen ze uitleg. Ik denk dan dat ze dat beter wat vroeger gedaan hadden.
Nochtans zijn er verschillende van de GEN-lijnen klaar. De lijn naar Mechelen is te gebruiken. De spoorlijnen Brussel-Halle en Brussel-Leuven zijn afgewerkt. En de Desiro-treinen die voor het GEN werden besteld rijden ook al een tijdje rond. Ik zou bijna durven beweren dat ze overal rijden behalve waar ze zouden moeten rijden.
Waarom gebeurt er dan niks? Redenen genoeg als je de betrokkenen hoort, de ene echter al wereldvreemder dan de andere.
Zo wil ik logica van “het GEN is verlieslatend en dus kan de NMBS het zich niet permitteren” zelfs niet begrijpen. Niet investeren in dit openbaar vervoer kost ons vandaag al massa’s geld: aan onze economie en onze gezondheid. We boeten met zijn allen in aan levenskwaliteit, aan tijd tout court, aan gezonde levensjaren… bovendien zouden de boetes die ons boven het hoofd hangen als we de Europese normen niet halen, het geld dat de overheid investeert in bedrijfswagens en de middelen die naar kortzichtige investeringen gaan zoals de verbreding van de Ring, uitgespaard kunnen worden. Dan is de rekening snel gemaakt denk ik.
En ook de logica van “eerst moet het hele net klaar zijn voor het operationeel kan zijn” ontgaat me volledig. Het is alsof Brussel zou gewacht hebben tot de 19 gemeenten Villo hadden geïnstalleerd vooraleer te beginnen fietsen. Idioot natuurlijk. Vandaar, gebruik de lijnen die al klaar zijn en werk intussen de rest snel af.
En tenslotte kunnen we ook de window-dressing van “we gebruiken de GEN-lijnen al” missen. Het is heel simpel: een GEN-trein rijdt als een soort supermetro. Om het kwartier of vaker. Je hoeft niet meer te kijken wanneer de trein komt want je weet dat er snel een volgende komt. Zolang dit niet zo is, spreken we niet van het GEN en zal het GEN niet het beoogde resultaat opleveren. Dus gelieve de mensen geen blaasjes wijs te maken.
Beste collega’s, het uitstel van het GEN is geen discussie over voor of tegen een besparing zijn, is geen verhaal van cijfers en van ‘iedereen moet nu eenmaal een inspanning doen’. Het gaat hier over Brussel willens en wetens pijn doen: op economisch vlak, op financieel vlak, op het vlak van luchtvervuiling, milieu en de levenskwaliteit van zijn inwoners. En waarom? Omwille van politieke spelletjes? Om andere belangen veilig te stellen?
Dit is cynisch, beste collega’s, cynisch en ongezien. Nergens ter wereld zou men een levensnoodzakelijk project voor zijn hoofdstad zo aanpakken.
Conclusie:
Ik wil dan ook graag van de Brusselse Regering weten hoe ze sinds juli de Brusselse bekommernissen ivm het GEN bij de federale overheid heeft aangebracht, hoe de bevoegde federale minister heeft gereageerd en hoe de Brusselse regering druk zal uitoefenen om het GEN toch in een stroomversnelling te krijgen. Het idee om de vraag naar een uitbreiding van de Noord-Zuid-verbinding als hefboom te gebruiken om het GEN snel operationeel te krijgen, lijkt me daarbij meer dan het bestuderen waard.